UN 
NEW YORK – Bünyamin Sürmeli – California Üniversitesi Karmaşık Sistemler Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi ve İklim Bilimci Prof. Dr. John Abatzoglou, küresel ısınmanın etkisi altında oluşan “ısı kubbelerinin”, orman yangınlarının yayılmasını kolaylaştırdığını belirtti.
ABD’nin orta batı ve kuzeydoğu eyaletlerinde yaşanan sıcak hava dalgalarıyla mücadele ederken, NASA tarafından yapılan açıklamada bu durumun arkasındaki ana nedenin “ısı kubbesi” olarak bilinen hava olayı olduğu vurgulandı.
Isı Kubbelerinin Oluşumu ve Etkileri
Isı kubbeleri, genellikle bir yüksek basınç bölgesinin belli bir bölge üzerinde uzun süreli olarak ısıyı hapsetmesi sonucu meydana gelir. Bu durum, jet rüzgarlarının etkisiyle subtropikal bölgelerden gelen hava akımlarının yavaşlaması ve çökmesiyle oluşur. Küresel ısınmanın etkisiyle Arktik bölgesindeki ısınmanın, jet rüzgarlarının doğasını değiştirdiği ve ısı kubbelerinin oluşumunda rol oynadığı belirtilmektedir.
Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin verilerine göre, geçen yıl Avrupa’da etkili olan aşırı sıcaklar ve ısı kubbeleri, Yunanistan, İspanya ve İtalya’nın güneyinde 45 dereceyi aşan sıcaklıklara yol açtı ve bölgede uzun süreli sıcak hava dalgalarının etkisi hissedildi. Bu durum, kontrol altına alınamayan orman yangınlarının meydana gelmesine neden oldu.
Orman Yangınları ve Isı Kubbelerinin Rolü
Nature bilim dergisinde yayımlanan bir makale, Kanada’da 2021 yılında meydana gelen orman yangınlarının, Kuzey Amerika’da etkili olan ısı kubbesiyle bağlantılı olduğunu gösterdi. Araştırmacılar, ısı kubbelerinin varlığının yangınların yayılmasını kolaylaştırdığını ve yangınların etkilediği alanın genişlemesine neden olduğunu belirtti.
Çalışmada aşırı sıcakların Kanada’nın Britanya Kolumbiyası eyaleti ile ABD’nin Washington ve Oregon eyaletlerinde etkili olduğu ve bazı bölgelerde termometrelerin 49,6 santigrat dereceyi gördüğü hatırlatılırken ortaya çıkan ısı kubbesinin, daha fazla sıcaklığa ve yetersiz neme yol açarak orman yangınları için uygun koşullar oluşturduğu belirtildi.
Prof. Dr. Abatzoglou, yaptığı açıklamada, iklim değişikliğinin bu tür sıcak hava olaylarının sıklığını ve şiddetini artırarak, arazi üzerindeki kurumayı hızlandırdığını ve böylelikle orman yangınlarının meydana gelme olasılığını yükselttiğini ifade etti. Ayrıca, yangınların başlamasına yol açabilecek insan hatalarını önlemenin öneminin arttığını vurguladı, özellikle kuru bitki örtüsü yakınında ekipman çalıştırılmasının, sigara izmaritlerinin doğru şekilde imha edilmemesinin ve eğlence amaçlı ateş yakılmamasının gerektiğini belirtti.
Önümüzdeki Zorluklar ve Çözüm Yolları
İklim değişikliğinin etkilerinin daha da artmasıyla, bilim insanları ve uzmanlar, ısı kubbeleri gibi aşırı hava olaylarının sıklığının ve şiddetinin artacağını öngörmektedir. Bu durum, orman yangınlarına karşı mücadelede yeni zorluklar doğurabilir. Bu nedenle, yangınların başlamasını önlemek için doğal ve insan kaynaklı faktörlere karşı önlemler alınması gerektiği vurgulanmaktadır.
Abatzoglou, insanların doğal çevreye olan etkilerini minimize etmelerinin önemini vurgulayarak, hava sıcaklıklarının artması ve ısı kubbelerinin etkisinin azaltılması için küresel çapta iklim eylemi alınmasının gerekliliğini belirtti. Bu çerçevede, sürdürülebilir enerji politikaları ve sera gazı emisyonlarının azaltılması gibi tedbirlerin önemine dikkat çekti.
Sonuç olarak, iklim değişikliği ve ısı kubbelerinin orman yangınları üzerindeki etkisi, multidisipliner bir yaklaşımla ele alınması gereken küresel bir sorundur. Bilimsel araştırmaların ve uygun politika tedbirlerinin uygulanması, bu tür doğal afetlerin önlenmesi ve etkilerinin azaltılması açısından kritik öneme sahiptir.
Photo ve Grafik : AA
